Değerlendiren: Şahin Hancanov
İSAR Mukayeseli Hukuk Çalışma Grubu’nun düzenlemiş olduğu İslam ve Finans Seminerleri dizisinin altıncısı 22 Aralık 2012 tarihinde gerçekleştirildi. Seminerin konusu icare olmakla beraber, icarenin yanısıra günümüz faizsiz bankacılığında icare ile yakından ilgili diğer fon kullandırma yöntemleri olan kira, leasing, hizmet ve iş akitleri de seminerin ana konusunu teşkil etmekteydi.
İSAR Mukayeseli Hukuk Çalışma Grubu, düzenlemiş olduğu İslam ve Finans Seminerlerinde, prensip olarak seminer konusunun hem teorik boyutlarını hem de uygulamadaki sorunlarını birlikte ele almayı hedeflemekte olduğundan dolayı, seminerimizin konukları Fatih Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hamdi Döndüren konunun teorik boyutlarını, Kuveyt Türk operasyon merkezinden İhsan Tan ise uygulamadaki durumu ve sorunları ele aldılar. Seminerin ilk konuşmacısı Prof. Dr. Hamdi Döndüren icarenin tanımını verdikten sonra, bu yöntemin meşruiyetini Kitap, sünnet ve icma açısından delillendirmesini yaparak klasik fıkıh geleneği içerisinde bu yöntemin nasıl ele alındığını ve farklı mezheplerin icareye bakış açılarını ortaya koydu. Seminerin ilerleyen bölümlerinde konuşmacı icare yönteminin tarihi süreç içerisinde bazı farklı şekiller kazandığını ve buna örnek olarak bey’ bi’l-vefa, bey’ bi’l-isticar konularına da değindi. Günümüz finans sektöründe tedavülde olan sukuk belgelerine de değinen Hamdi Döndüren bu belgelerin bey bi’l-vefa ile yakından ilgili olduklarının altını çizdi. İcare ile ilgili leasing uygulamasını da ele alan Hamdi Döndüren bu yöntem için kullanılan “finansal kiralama” kavramının aslında yanlış olduğunu, bunun aslında sonu müşteriye satış ile biten bir çeşit mal kiralama olduğunu ifade etti. Son olarak Hizmet ve iş akitleri yöntemlerini ele alan konuşmacı bu uygulamanın Peygamberimiz (s.a.v) ve Hulefa-i Raşidin döneminden beri var olduğunu belirterek bu konuda Peygamberimiz’den gelen bazı hadislere ve uygulamalara değindi.
Seminerin ikinci konuşmacısı İhsan Tan, yukarıda değindiğimiz gibi icarenin ve diğer yöntemlerin uygulamadaki durumunu ve sorunlarını ele aldı. Konuşmasının başında İhsan Tan Katılım bankalarının en çok kullandığı enstrümanlardan “Finansal Kiralama”nın İslam hukukuna en yakın ve en uygun yöntemlerden olduğunun altını çizdi. Daha sonra İhsan Tan faizsiz bankalarda kira yöntemlerinin iki ana yöntem altında toplanabileceğini, bunlardan birincisinin finansal kiralama, ikincisinin ise daha yeni uygulamaya konulan operasyonel kiralama yöntemi olduğunu belirtti. Konuşmacımız yeni yürürlüğe giren operasyonel kiralama yönteminin daha gerçekçi bir kiralama yöntemi olarak kabul edilebileceğinin altını çizdi. Finansal kiralama ile operasyonel kiralama arasındaki farklara da değinen İhsan Tan bu iki yöntemin arasındaki temel farkın kiralama sonucunda malın mülkiyetinde ortaya çıktığını belirtti. Şöyle ki, finansal kiralamada kiralanan mal kira müddeti sonunda müşteri de kalırken operasyonel kiralamada mal finans şirketinin elinde kalmaktadır. Ayrıca operasyonel kiralama maliyeti finansal kiralama maliyetinden daha düşüktür.
Faizsiz bankacılıkta yeni yöntemlerden birisinin de “sat geri kirala” yönteminin olduğunu belirten İhsan Tan bu yöntemin de İslam Hukuku açısından her hangi bir mahzuru olmadığını ifade etti.
Konuşmasının son bölümlerinde faizsiz bankacılık sektöründe karşılaşılan bazı sorunlara değinen İhsan Tan, bunlardan birisinin ülkemizde mer’î olan bazı kanunlar olduğunu ifade etti. Bazı durumlarda İslami prensiplerle çelişebilen kanunlar dolayısıyla bazı aksaklıklar meydana geldiğini belirten İhsan Tan buna örnek olarak kiralamada ön koşulan zorunlu sigorta mevzusuna değindi.
Son olarak İhsan Tan finans kurumlarının kendi fetva kurulları tarafından verilen fetvalara uyma konusunda titizlik gösterdiklerini ve işi sadece finans amaçlı değil İslami prensipleri de göz önünde tutarak hareket ettiklerini vurgulayarak konuşmasını sona erdirdi.
Bir yanıt bırakın